Атырауда тағы күйік иісі шығып тұр, бірақ ауа "жақсы" дейді

Кеше кешкісін, 7 мамырда, Атырауды тағы да күйік иісі басты. Ал ресми мәліметтерде бәрі қалыпты: Ауа сапасы индексі (AQI) «жақсы» деп, жасыл аймақты көрсетіп тұр. Бұл жағдайдың қайшылықтарын «Ақ Жайық» газетінің тілшісі зерттеген еді.

Ауа сапасы көрсеткіштері мен тұрғындардың шағымдары сәйкес келмей тұр

8 мамырда Атыраудағы ауа сапасы индексі (AQI) 43 болып, «жақсы» деңгейде көрсетілді. Бұл көрсеткіш бойынша қала тұрғындары еш қиындықсыз таза ауада серуендеп, спортпен айналыса алады. Алайда тұрғындар түнгі және таңғы уақытта күйік иісінің қатты сезілгенін айтып, шағымдануда. Әсіресе Балықшы, Нұрсая және Береке ықшамаудандарының тұрғындары жағымсыз иістің күшейгенін әлеуметтік желілерде талқылауда. Неліктен ресми көрсеткіштер бұл жағдайды тіркемей отыр? 

«Ақ Жайық» анықтамасы

AQI (Air Quality Index) – ауа сапасының индексі, ол ауаның адам денсаулығы үшін қаншалықты қауіпсіз екенін көрсетеді. Бұл индекс 0-ден 500-ге дейінгі шкала бойынша өлшенеді: көрсеткіш жоғарылаған сайын ауаның ластану деңгейі артып, адамға қауіп төндіру ықтималдығы күшейеді.

AQI көрсеткіштерінің негізгі диапазондары:

• 0–50 — Жақсы: Ауа таза, баршасы үшін қауіпсіз.
• 51–100 — Орташа: Ауа сапасы қалыпты, бірақ өте сезімтал адамдар үшін аздаған қауіп болуы мүмкін.
• 101–150 — Сезімтал топтар үшін зиянды: демікпесі барлар, егде жастағылар және балаларға әсер етуі мүмкін.
• 151–200 — Зиянды: Бұл деңгейде тіпті дені сау адамдардың денсаулығына кері әсер етуі мүмкін.

AQI нақты нені көрсетеді

Стандартты ауа сапасы индексі (AQI) келесі алты негізгі ластаушы зат бойынша есептеледі: PM2.5 және PM10 – ұсақ және ірі шаң бөлшектері, күйе; NO₂ – азот диоксиді;  SO₂ – күкірт диоксиді; CO – улы газ; O₃ – жер бетіндегі озон. Осы ғана.

Атырау тұрғындары жиі сезетін шіріген жұмыртқа иісі (күкіртсутек), ұшпа органикалық қосылыстар, меркаптандар, фенол, бензол AQI индексіне кірмейді. Олардың концентрациясы өте жоғары болса да, ресми деректер бойынша ауа «жақсы» деп санала береді.

Атырауда жағымсыз иістің бірнеше көзі бар: факелді жағу, өндірістік аймақтардан шығатын қалдықтар, қоқыстарды бақылаусыз өртеу.

Алайда ресми көрсеткіштерде ластаушы заттардың шекті деңгейден аспауы себепті ауа сапасы «жақсы» деп есептеледі, сондықтан ластану туралы ресми хабарландыру жасалмайды.

"Көрінбейтін" күйік иісі 

Атырауда жағымсыз иістің бірнеше көзі бар: алауды жағу, өндірістік алаңдардан шығатын шығарындылар, қалдықтарды бақылаусыз өртеу. Ресми көрсеткіштерде шекті деңгейден асып кету болмаса, ластану туралы ешкім хабарламайды.

Ауа райының әсері де бар: түнде жел болмаса және температура қолайлы болса, барлық зиянды заттар жерге жақын жиналады. Сондықтан күйік иісі қалыпты жағдайға айналады, ал тұрғындар терезелерін жауып, ауа тазартқыштарды қосып, әлеуметтік желілерде шағымдануға мәжбүр.

Қазақстанда, әсіресе Атырауда, күкіртсутек, ұшпа органикалық қосылыстар және басқа да «иісті» заттардың нақты уақыттағы деректері жарияланып, қадағаланбаса, қалада ресми түрде ауа таза болып санала береді. Құжаттарда ауа таза, бірақ тұрғындар керісінше сезінеді.